Homestay là loại hình du lịch cộng đồng dành cho những du khách thích khám phá, trải nghiệm và tìm hiểu về phong tục tập quán của người dân địa phương. Những năm gần đây, loại hình du lịch homestay khá phát triển trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, tiêu biểu như ở các huyện Lâm Bình, Na Hang, Sơn Dương, Yên Sơn đã thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Làng văn hóa Tân Lập nằm trong quần thể Khu du lịch Tân Trào, thuộc xã Tân Trào, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang, với lợi thế về bản sắc văn hóa truyền thống, giá trị lịch sử, cảnh quan thiên nhiên… là yếu tố thuận lợi để khai thác, phát triển nhiều loại hình du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng. Làng văn hóa Tân Lập là nơi sinh sống của đồng bào người dân tộc Tày, dưới bóng đa Tân Trào - một di tích lịch sử sống, chiều ngày 16/8/1945 đội Việt Nam Giải phóng quân đã làm lễ xuất quân Nam tiến, đồng chí Võ Nguyên Giáp đã đọc bản Quân lệnh số 1 và ngay sau đó hành quân tiến về Hà Nội trong cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Hiện nay ở trong làng có 2 ngôi nhà được công nhận là di tích cấp tỉnh vào năm 2006. Đó là ngôi nhà sàn của cụ Nguyễn Tiến Sự, nơi Bác Hồ đã ở và làm việc trong những ngày đầu khi Người từ Pắc Bó (Cao Bằng) về Tân Trào và nhà cụ Hoàng Trung Dân, nơi đồng chí Võ Nguyên Giáp đã ở và làm việc từ tháng 5 đến tháng 8/1945. Hai ngôi nhà này được bảo tồn, tôn tạo giữ nguyên giá trị gốc và tái hiện vị trí nơi nghỉ, làm việc của Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, phục vụ du khách đến tham quan.

Làng văn hóa Tân Lập, Khu du lịch Tân Trào, xã Tân Trào, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang

Với những điều kiện tự nhiên và bề dày lịch sử - văn hóa thuận lợi như vậy, người dân ở Tân Lập đã nhận được nhiều sự quan tâm của Trung ương Đảng, Chính phủ, các cơ quan bộ, ngành Trung ương; cấp ủy, chính quyền các cấp trong tỉnh. Năm 2005, Chủ tịch UBND tỉnh Tuyên Quang đã phê duyệt xây dựng, bảo tồn làng Tân Lập thành làng văn hóa du lịch cộng đồng. Vì vậy, xã Tân Trào đã bảo tồn được 33 ngôi nhà sàn truyền thống. Gần đây, trong quá trình xây dựng nông thôn mới, Tân Lập có tổng cộng 20 ngôi nhà sàn được hỗ trợ trên 2 tỷ đồng làm mới và sửa chữa theo kiểu bê tông cốt thép. Trong đó, có 11 nhà sàn của người Tày được hỗ trợ từ 100 đến 200 triệu đồng/nhà và 9 ngôi nhà được hỗ trợ 32 triệu đồng/nhà.

Cuối tháng 12/2015, Tổng cục Du lịch thực hiện gói hỗ trợ phát triển sản phẩm du lịch Tân Trào gồm các hạng mục: hỗ trợ một số gia đình tại Làng Văn hóa Tân Lập cách làm du lịch homestay, đón và phục vụ hiệu quả khách du lịch; hỗ trợ các trang thiết bị để xây dựng phòng thông tin giới thiệu về du lịch Tân Trào, xây dựng một số biển quảng cáo du lịch tại ngã ba huyện Sơn Dương và tại các tuyến, điểm du lịch chính trong Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào; dựng 2 cọn nước để tạo cảnh quan thiên nhiên hài hòa, hình ảnh quen thuộc với bản làng miền núi; hỗ trợ nâng cấp website nhằm tăng cường hiệu quả quảng bá du lịch; tổ chức đoàn khảo sát Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào để đánh giá toàn diện tiềm năng của khu di tích, xác định rõ trọng tâm sản phẩm, lợi thế so sánh của Tân Trào với các điểm đến khác trong khu vực.

Cùng với đó, thực hiện quyết định số 2356/QĐ-TTg ngày 06/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt quy hoạch tổng thể bảo quản, tu bổ và phục hồi phát huy giá trị di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào gắn với phát triển du lịch đến năm 2025 và nghị quyết số 18/NQ-HĐND ngày 02/7/2020 của HĐND tỉnh Tuyên Quang về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Tân Trào, tỉnh Tuyên Quang gắn với phát triển du lịch đến năm 2025, khu du lịch Tân Trào hiện nay đang được xây dựng các dự án nằm trong quy hoạch như: Đền thờ tưởng niệm các vị tiền bối cách mạng, Bảo tàng, Rạp chiếu phim,Quảng trường Tân Trào, Khu đón tiếp khách,... hứa hẹn sẽ tạo nên một điểm đến vô cùng ấn tượng hấp dẫn đối với du khách.

Nhằm phát triển các loại hình du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng ngày một đa dạng và phong phú hơn, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch trong và ngoài nước khi đến với tỉnh Tuyên Quang. Ban Quản lý các khu du lịch tỉnh Tuyên Quang hiện nay đã và đang không ngừng xây dựng các chương trình du lịch đối với khu du lịch Tân Trào gồm: du lịch lịch sử kết hợp tổ chức sự kiện, các hoạt động trải nghiệm về chiến khu xưa, tham quan làng chè, đồng thời tái hiện lại các trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào người dân tộc Tày để du khách có dịp tham gia, trải nghiệm, tìm hiểu về đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào như: bơi mảng, đi cà kheo, leo cầu vồng, bắt trạch trong chum, tung còn, giã gạo, kéo co, ô ăn quan...; hướng dẫn du khách chế biến những món ăn đặc sắc của Tân Trào như: cơm lam, xôi ngũ sắc, bánh trứng kiến, nộm rau rớn,...; tổ chức các cuộc thi nấu ăn nhằm nâng cao việc giao lưu văn hóa giữa người dân bản địa và khách du lịch.

Đoàn học sinh đến dâng hương và tham gia các hoạt động du lịch cộng đồng tại Thôn Tân Lập

Hiện nay làng văn hóa Tân Lập có 182 hộ gia đình, với 802 nhân khẩu chủ yếu là đồng bào người dân tộc Tày. Trong làng hiện có trên 10 hộ gia đình có thể phục vụ cùng lúc hàng trăm du khách có nhu cầu lưu trú theo hình thức homestay tại những ngôi nhà sàn sạch sẽ, thoáng mát đã được bố trí, sắp xếp ngăn nắp, đảm bảo điều kiện du khách nghỉ ngơi. Du khách sẽ được thưởng thức các món ăn truyền thống, do chính bà con tìm kiếm trên rừng hoặc nuôi trồng sản xuất trên nương, rẫy như măng rừng, rau rớn, rau ngót rừng, rau bò khai, cơm lam, xôi ngũ sắc, cá nướng, lợn rừng, chè, mật ong, rượu nếp Tân Trào,... Ngoài ra du khách sẽ được thưởng thức văn nghệ, nghe tiếng đàn Then đặc trưng của đồng bào dân tộc Tày, được giao lưu văn nghệ cùng bà con quanh bếp lửa bập bùng xen giữa mùi thơm của ngô, khoai, sắn, thịt trâu khô, cá nướng với chút rượu được ủ từ men lá, lắng nghe nguời cao tuổi trong làng kể về những câu chuyện huyền thoại về Bác Hồ kính yêu, về không khí hào hùng của người dân nơi đây trong những năm tháng đấu tranh chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa giành quyền cách mạng tháng Tám của dân tộc; ngắm nhìn những đồi chè rộng bát ngát chạy rong ruổi trên cung đường bê tông uốn lượn dưới chân đồi. Du khách đến đây không chỉ được tham quan, chụp hình mà còn được trải nghiệm tự tay hái chè, chứng kiến và tham gia từng công đoạn chế biến chè và được mua các sản phẩm chè ngon, an toàn sao thủ công theo phương thức truyền thống.

Đỗ Phương Thảo - Phòng Nghiệp vụ du lịch